Powstanie geopark małopolskiego przełomu Wisły

Prace zespołu naukowców nad stworzeniem katalogu zasobów trwały dwa lata. Kilkanaście dni temu podczas spotkania w Puławach zaprezentowana została idea projektu.

-W oparciu o zasoby przyrody nieożywionej przygotowana została inwentaryzacja wszystkich atrakcji: budowy geologicznej, rzeźby terenu, budowy krajobrazu po walory kulturowe, które są związane z właściwościami środowiska. Chodzi o to aby udostępnić tę ofertę kompleksowo, pokazać wszystko co jest wartościowe ale także udostępnić obyczaje ludzi i miejscowe produkty, wywołać inicjatywy społeczne na przykład produkcję charakterystycznych pamiątek związanych z danym regionem – mówi profesor Marian Harasimiuk kierownik zakładu polityki przestrzennej i planowania Wydziału nauk o ziemi z UMCS współtwórca geoparku.

Na stworzeniu geoparku mają skorzystać turyści i przyjmujący ich mieszkańcy. Geoparki rozwijają się na świecie od 10 lat. Obecnie w Europie funkcjonuje ich prawie 70. Najsłynniejsze znajdują się w Szwajcarii na Węgrzech we Włoszech w Niemczech, Hiszpanii.

-Wyszliśmy z założenia, że Dolina Wisły na odcinku od Zawichostu do Dęblina ma bardzo wysokie walory turystyczne krajobrazowe i kulturowe. Uniwersytet Marii Curie Skłodowskiej i Uniwersytet Warszawski wystąpiły z wnioskiem o sfinansowanie inwentaryzacji projektu walorów geoparku – mówi Harasimiuk.

W czerwcu ubiegłego roku powstała dokumentacja wykonana przez naukowców na zlecenie Ministerstwa Ochrony Środowiska i sfinansowana przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska. Wartość dokumentacji to 700 tyś złotych. Dokumentację wykonał zakład geologii UMCS oraz UW i Państwowy Instytut Geologiczny. Na rozpoczęcie działań i uznanie jednostki w skali międzynarodowej potrzeba dwa lata. To czas potrzebny na przygotowanie dokumentacji organizacyjnej ekonomicznej i certyfikację międzynarodową przeprowadzoną przez specjalistyczne gremium upoważniającą do tego aby reklamować się jako światowy geopark. -Obecnie podejmujemy działania organizacyjne mające w ciągu roku półtora doprowadzić do faktycznego utworzenia geoparku i uruchomienia produktu turystycznego, który można będzie wypromować w skali międzynarodowej – mówi profesor.

Z profesorem Marianem Harasimiukiem animatorem nadwiślańskiego geoparku rozmawia Hanna Bednarzewska.

Jaki walory ma dolina Wisły?

Na terenie małopolskiego przełomu od Zwichostu do Dęblina jest wiele cech środowiska, które klasyfikują ten obszar w górnej punktacji geoparków Europy ze względu na wyjątkowe walory krajobrazowe niezwykle ciekawą budowę geologiczną, możliwość pokazania bardzo wielu elementów związku budowy geologicznej z rzeźbą terenu i związków człowieka z budową geologiczną. Na tym obszarze budownictwo było oparte o zasoby miejscowych surowców. Do dziś zachowały się budowle z kamienia wapiennego w Solcu, Janowcu i Kazimierzu. Budownictwo było związane z Wisłą jej funkcjonowaniem i krajobrazem. Księżna Izabella Czartoryska wykorzystywała krajobraz budując świątynię Syblli w Puławach i związane z geologią groty udostępniane do dziś turystom. Turystyka na obszarze powiatu puławskiego wynikająca z walorów przyrodniczych datuje się od czasów księżnej Izabeli i liczy 200 lat.

Do tej pory region nie wykorzystał swojej szansy?

Lubelszczyna poza walorami Roztocza, centrum Kazimierza i Zamościem nie potrafiła dotychczas skutecznie wypromować się na ogólnopolskim rynku. Centrum Kazimierza jest w sezonie turystycznym bardzo zatłoczone. Należy więc stworzyć ofertę aby turyści zobaczyli, że oprócz przesiadywania na rynku i spaceru wałami są miejsca ciekawe krajobrazowo i geologicznie. Jestem optymistą. Kierowałem pracą zespołu przygotowującego dokumentację naukową geoparku i mam nadzieję, że projekt naukowy w ciągu 1,5 dwóch lat przerodzi się w ofertę, którą łatwo będzie można sprzedawać w Europie.

Utrzymanie geoparku będzie kosztowało. Skąd wziąć na to pieniądze?

Koordynatorem geoparku ma być zarząd tej jednostki. Jego finansowaniem może się zająć departament turystyki Urzędu Marszałkowskiego, a także samorządy bo w Europie geoparki oparte są na inicjatywie gmin, które muszą poczuć, że jest to interes promujący teren. Gminy mają możliwości szukania funduszy na różnego rodzaju działania turystyczne. W Europie mamy wiele przykładów, że po utworzeniu geoparków obudziły się inicjatywy, przygotowane zostały konkretne projekty inwestycji pro turystycznych, rozwinęła się produkcja pamiątek i miejscowej żywności. Geoparki mają w funduszach europejskich wyodrębnioną pulę pieniędzy. Jeśli utworzymy taki geopark możemy tworzyć projekty i starać się o pieniądze spoza przydzielanych budżetowi państwa. Doświadczenie 70 europejskich geoparków pokazuje, że większość doskonale się sprawdza ekonomicznie na poziomie gmin.