Nie było dla nich litości. Obchody rocznicy brutalnej egzekucji w lesie Rapy

O tym jak wyglądały ostatnie chwile zamordowanych partyzantów dowiadujemy się z „Protokołu miejsca stracenia i zewnętrznych oględzin zwłok pomordowanych Polaków przez okupantów niemieckich”. Jak wynika z tego dokumentu, ekshumacja pomordowanych odbyła się 2 sierpnia 1944 r. Przeprowadziła ją specjalna komisja powołana przez burmistrza Biłgoraja.

Jakie były jej spostrzeżenia? "Na podstawie przeprowadzonych oględzin należy stwierdzić, iż sposób traktowania skazanych przed zamordowaniem, jak bicie, poranienie, krępowanie drutami, brak opieki lekarskiej, akty gwałtu w postaci torturowania poprzedzającego bezpośrednio zamordowanie oraz sam sposób wykonania wyroku śmierci, należy uznać jako morderstwo dokonane w sposób okrutny, barbarzyński, bez żadnego uzasadnienia, niczym nieusprawiedliwiony akt gwałtu, dokonany przez ludzi pozbawionych wszelkiego poczucia sprawiedliwości i ludzkości" – czytamy w tym protokole.

Ta opinia, niestety miała swoje uzasadnienie. Podczas „czynności” komisji wspólna, partyzancka mogiła w lesie Rapy została rozkopana. Znaleziono w niej zwłoki leżące „w różnych pozach”, najczęściej twarzą w kierunku ziemi. Każda z tych osób była skrępowana drutem telefonicznym, a potem – już przed egzekucją – schwytanych powiązano.

Zidentyfikowana ciała większości z nich. Byli to: Jan Wolanin, Jan Kawa (miał 16 lat), Józef Nizio, Mieczysław Kazanecki, Jan Dziduch, Józef Bąka i m.in. Kazimierz Granda.

Nie było dla partyzantów litości. Komisja stwierdziła, że wszyscy pomordowani zostali i przed śmiercią pobici tępymi narzędziami. Następnie skrępowano ich drutem i zapędzono do dołu o głębokości ok. 2 metrów. Tam byli maltretowani (niektóre ciosy zadawano z góry, kolbami karabinów).

W ten sposób zmasakrowano tym nieszczęsnym ludziom twarze, zmiażdżono szczęki, porozbijano czaszki. Potem zostali rozstrzelani z broni krótkiej oraz maszynowej.

Nie wszyscy zginęli od razu. Dwie osoby żyły jeszcze, gdy je przysypywano ziemią. Ci partyzanci – jak ustaliła komisja – zmarli wskutek uduszenia. Z oględzin zwłok wynikało także, że wiele ran na ciałach pomordowanych zostało zadanych długo przed egzekucją. Nie stwierdzono, aby komukolwiek z więzionych udzielono pomocy lekarskiej (na ranach nie było np. opatrunków).

Ten krwawy mord dokonany na polskich partyzantach jest uważany za ostatni akord bitwy pod Osuchami. Jego rocznica będzie obchodzona uroczyście.

Pierwszą część obchodów zaplanowano w niedzielę (7 lipca) przy ul. Wandy „Wacek” Wasilewskiej w Biłgoraju (początek godz. 10). Tam odbędzie się rekonstrukcja wydarzeń z czasów II wojny światowej. Następnie zaplanowano mszę w biłgorajskim kościele pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP.

Potem uczestnicy wyruszą przed pomnik pomordowanych w Rapach. Tam odbędzie się oficjalna część uroczystości (m.in. okolicznościowe przemówienia), a następnie zaplanowano drugą część rekonstrukcji historycznej.