„I zwyciężył Bolesław Jarosława”. Obchody średniowiecznej bitwy obok starego grodu Wołyń

W Gródku Nadbużnym nadal można oglądać pozostałości grodu zwane "Zamczyskiem" lub "Horodyskiem". To jedno z najciekawszych i najbardziej widowiskowych stanowisk archeologicznych w Polsce. Chętnie odwiedzają je turyści. Zbocza tego starego grodziska z trzech stron są bardzo strome. Mają imponującą wysokość od 7 aż do 20 metrów. To pobudza wyobraźnię.

Nic dziwnego, że wśród okolicznej ludności krąży wiele legend związanych z tym ważnym stanowiskiem archeologicznym. Według jednej z nich dawny władca Horodyska wyruszył na jakąś ważną, daleką wojnę i nigdy z niej nie powrócił. Jego żona wypłakała morze łez, które wsiąkając w ziemię, utworzyły u podnóża grodu źródełko, które bije do dzisiaj. Duch tej władczyni ukazuje się podobno czasami w okolicy grodziska, ale tylko porzuconym przez mężczyzn kobietom... 

To miejsce utożsamiane jest z dawnym grodem Wołyniem. Wiadomo, że istniał on już w X wieku (pisał o nim ruski kronikarz Nestor) – do połowy wieku XIII. Ze starych przekazów wiadomo także, że ów gród zdobywały wojska Bolesława Chrobrego. W sąsiedztwie odbyła się ważna bitwa. Po obu stronach uczestniczyło kilka tysięcy zbrojnych.

Walka nie była chyba zbyt finezyjna. Chrobry wykorzystał odpowiednią chwilę i po prostu wysłał swoich wojów do brawurowego ataku, przez płytką rzekę. Straty polskie były niewielkie, a zwycięstwo zupełne. Tak opisał to Nestor: „Wsiadłszy na koń, wjechał do rzeki, a za nim wojsko jego” – czytamy w jego zapiskach. „Jarosław nie zdążył uszykować się, i zwyciężył Bolesław Jarosława”.

Bitwa stoczona obok grodu Wołyń jest uznawana za jedną z najważniejszych w naszych średniowiecznych dziejach. Pierwsza jej inscenizacja odbyła się w 2018 r., w tysięczną rocznicę batalii. Spotkała się z olbrzymim zainteresowaniem. W widowisku wzięli udział rekonstruktorzy: piesi i konni. Można było także obejrzeć obozowiska, turnieje bojowe i pokazy łucznicze. Teraz będzie podobnie.

Tegoroczna inscenizacja odbędzie się w nadbużańskim Czumowie (gm. Hrubieszów). Będą w niej uczestniczyć setki rekonstruktorów z całej Polski. Niektórzy przybędą z całymi rodzinami. Obchody rozpoczną się w piątek (21 lipca). Zaplanowano wówczas pokaz filmów archeologicznych: polskich i norweskich. Początek godz. 21.

Od rana następnego dnia (22 lipca) będzie można odwiedzać obozowiska rekonstruktorów. Zaplanowano pokazy rzemieślnicze, turnieje wojów oraz m.in. konkurs na najlepszy strój historyczny. O godz. 15.15 odbędzie się przegląd wojsk, a następnie obejrzymy rekonstrukcję potyczki zbrojnej.

Odbędzie się także konferencja naukowa. O godz. 16 zaplanowano wykład inauguracyjny prof. Andrzeja Kokowskiego z Instytut Archeologii UMCS w Lublinie pt. „Dla kogo ta archeologia?”. Kolejne prelekcje wygłoszą: dr Michał Bogacki, dr Paweł Babij, dr Leszek Gardeła, dr Marcin Gapski oraz dr Piotr Kotowicz.

O godzinie 18.30 zaplanowano natomiast koncert zespołów: ”Jar” i „Baba na Niedźwiedziu”.

W niedzielę (23 lipca) przez cały dzień będzie można odwiedzać obozowisko rekonstruktorów oraz przyglądać się kolejnym turniejom. Jednak o godz. 14 tego dnia rozpocznie się główna inscenizacja średniowiecznej bitwy. Po raz kolejny zobaczymy wówczas zwycięstwo Bolesława Chrobrego. Emocji na pewno nie zabraknie. Potem zaplanowano wręczenie nagród zwycięzcom konkursów turniejowych. O godzinie 16. ponownie wystąpią zespoły „Jar” oraz „Baba na niedźwiedziu”.

Na wszystkie wydarzenia wstęp jest wolny. Obchody realizowane są w ramach projektu „Dziedzictwo dostępne. Profesjonalizacja kadr kultury i upowszechnienie dziedzictwa kulturowego – interdyscyplinarne partnerstwo” przez Muzeum Narodowe w Lublinie i Muzeum Historii Kultury w Oslo, przy wsparciu partnerów. To: Stowarzyszenie Chorągiew Ziemi Lubelskiej, Muzeum im. ks. Stanisława Staszica w Hrubieszowie oraz Gmina Hrubieszów.