Gmina Hrubieszów na turystycznych szlakach. Warto odwiedzić m.in. dawny gród Wołyń

Według jednej z nich dawny władca Horodyska wyruszył na jakaś ważną, daleką wojnę i nigdy z niej nie powrócił. Jego żona wypłakała morze łez, które wsiąkając w ziemię, utworzyły u podnóża grodu źródełko, które bije do dzisiaj. Duch tej władczyni ukazuje się podobno czasami w okolicy grodziska, ale tylko porzuconym przez mężczyzn kobietom…

To niezwykłe, tajemnicze miejsce utożsamiane jest z dawnym grodem Wołyniem. Wiadomo, że istniał on już w X wieku (pisał o nim ruski kronikarz Nestor) – do połowy wieku XIII. Ze starych przekazów wiadomo także, że ów gród zdobywały wojska Bolesława Chrobrego podczas sławnej wyprawy na Ruś.

Owa historyczna batalia odbyła się w 1018 r. obok Gródka Nadbużnego. Było to wówczas jedno z najważniejszych grodzisk na pograniczu polsko-ruskim. W batalii po obu stronach uczestniczyło kilka tysięcy zbrojnych. Walka nie była zbyt finezyjna. Chrobry wykorzystał odpowiednią chwilę i po prostu wysłał swoich wojów do brawurowego ataku, przez płytką rzekę. Straty polskie były niewielkie, a zwycięstwo zupełne.

Tak opisał to Nestor, ruski mnich i kronikarz: „Wsiadłszy na koń, wjechał do rzeki, a za nim wojsko jego” – czytamy w jego zapiskach. „Jarosław nie zdążył uszykować się, i zwyciężył Bolesław Jarosława”.

W nadbużańskim Czumowie odbywają się co jakiś czas plenerowe inscenizacje wielkiej bitwy wojów dowodzonych przez Bolesława Chrobrego ze zbrojnymi Jarosława Mądrego. W lipcu 2021 r. w takiej imprezie uczestniczyło ponad 450 rekonstruktorów z różnych stron Polski (można ich zobaczyć na zdjęciach obok). Emocji i wojennego zapału nie zabrakło.

Jednak Gródek Nadbużny był zamieszkiwany nie tylko we wczesnym średniowieczu. Podczas badań archeologicznych znaleziono w tej miejscowości znacznie starsze zabytki, m.in. fragmenty glinianych naczyń oraz narzędzia kamienne, które łączono z prastarą, neolityczną kulturą pucharów lejkowatych (3100-2500 p.n.e). Odkryto też pozostałości kultury łużyckiej z I tysiąclecia p.n.e.

Nie tylko. Na północ od grodziska stoi również kurhan zwany "Księżycową mogiłą". Uważa się go za miejsce pochówku jakiegoś znamienitego, starożytnego wojownika.

W gminie Hrubieszów nie brakuje ciekawych miejsc. W miejscowości Szpikołosy warto zwiedzić zabytkowy, drewniany kościół z 1801 r. Dawniej była to cerkiew unicka. Nad Bugiem we wsi Ślipcze stoi natomiast inny, tajemniczy kurhan zwany przez miejscowych... "mogiłą Chrobrego".

W Moroczynie warto zobaczyć także ruiny pałacu oraz pozostałości parku dworskiego z XIX w, w Mienianach – charakterystyczną, murowaną kaplicę grobową z XIX w., a np. w Moroczynie – starą kapliczkę św. Jana Nepomucena z XVIII w. To miejsce z tragiczną historią. Obok tej kapliczki dokonywano egzekucji podczas powstania styczniowego, a potem w czasie II wojny światowej.

Istnieje także inne, fascynujące miejsce. To unikatowy skansen w Masłomęczu (teraz powstaje tam muzeum – pisaliśmy o tym wielokrotnie). Odtworzona tam została osada gocka, składająca się z kilku chat. Jak podkreślają rekonstruktorzy, organizatorem owej gockiej osady była gmina Hrubieszów, natomiast patronat naukowy nad całym przedsięwzięciem sprawuje Instytut Archeologii UMCS w Lublinie.

Nie tylko drewniana architektura przyciąga do Masłomęcza wielu turystów. Rekonstruktorzy organizują tam także pokazy oraz opowiadają o fascynujących dziejach Gotów, którzy w Kotlinie Hrubieszowskiej pojawili się pod koniec II wieku.